O nadziei Historyczne i analityczne wprowadzenie do fenomenologii nadziei

Człowiek żywi nadzieję, a nadzieja żywi człowieka

Jeden z najwybitniejszych współczesnych polskich filozofów bada zjawisko podejrzane i mało

komentowane, z pogranicza serca i rozumu, a jednocześnie bardzo ludzką, emocjonalną

potrzebę.

Czy o nadzieję trzeba walczyć? Dlaczego za nadzieję uważa się często coś, co wcale nią nie

jest? Autor tropi losy nadziei – od Platona po Tischnera. Uważnie przygląda się definicjom

św. Tomasza i Jacka Dukaja. I wreszcie opisuje, jak sam widzi nadzieję – zwłaszcza tę

zderzoną z powszechnym poczuciem beznadziei. Jak rozwijało się myślenie o niej od czasów

starożytnych aż po współczesność?

Publikacja niebywale trafia w swój czas. Jeszcze pamiętamy pandemię, dotyka nas wojna,

załamują się światowe gospodarki. A książka niesie pocieszenie.

Swoją mądrą książką Jacek Filek odpowiada na potężny kryzys nadziei. Nie proponuje

jednak zbioru zaleceń – jak żyć (z nadzieją), ale historię filozoficznej refleksji nad tym

pojęciem. Taki zamysł może wydawać się luksusem w czasie, gdy uzasadniony lęk przed

jutrem paraliżuje naszą zdolność do oczekiwania na coś dobrego. A jednak analizy Filka są

bezcenne, bo pokazują, że właśnie krytyczne myślenie może przybliżyć nas do nadziei,

która liczy się z lękiem, i nie jest matką głupich. Autor przekonuje, że możemy nie tylko

rozpaczać, ale też „nadziejować”. Bo nadzieja nie jest uczuciem, stanem pasywnym, w który

popadamy, lecz przyrodzoną zdolnością do akceptacji świata. Jak pisała Emily Dickinson,

jest „tym upierzonym / Stworzeniem na gałązce / Duszy” (tłum. S. Barańczak).

dr hab. Łukasz Tischner

Jacek Filek – filozof, emeryt. prof. zw. UJ, wydał m.in.: Z badań nad istotą wartości

etycznych (Kraków 1996), Filozofia jako etyka (Kraków 2001 – nominowana do Nagrody

Jana Długosza dla najlepszej książki w dziedzinie humanistyki), Filozofia odpowiedzialności

XX wieku (Kraków 2003 – nagroda ministra), Etyka. Reinterpretacja (Kraków 2014 –

nagroda im. ks. Józefa Tischnera). Jego artykuły były publikowane m.in. w „Kwartalniku

Filozoficznym” czy „Tygodniku Powszechnym”. Uzyskał patent dla „Szachownicy dla trzech

osób” – wynalazek zdobył medale na światowych wystawach w Norymberdze i w Brukseli.