Racje i relacje

Jednym z paradoksów moralności jest możliwa niespójność miedzy przekonaniem o równym statusie moralnym wszystkich ludzi oraz o naszym obowiązku szczególnej troski o najbliższych. Przyczyną tej niespójności jest fakt, że w naszych rozumowaniach moralnych możemy przyjmować dwie odmienne od siebie perspektywy: perspektywę bezstronną, określaną przez etyków jako „punkt widzenia Uniwersum”, „widok znikąd” czy perspektywa „Idealnego Obserwatora” oraz perspektywę osobistą, w której racje formułowane są za pomocą zaimków „ja” i „moje”. Od tego, z jakiej perspektywy ujęte zostaną nasze obowiązki w bliskich relacjach, zależy nie tylko sposób ich uzasadnienia, lecz również to, jakie miejsce przypiszemy im w moralności. Zagadka bliskich relacji stanowi duże wyzwanie dla współczesnej etyki. Choć obowiązki wobec najbliższych są uznawane za jedne z najsilniejszych i najbardziej oczywistych obowiązków moralnych, charakter oraz miejsce uzasadniających ich racji w rozumowaniu praktycznym budzi wiele sporów. Odpowiedz na pytanie o właściwe miejsce i granice stronniczości wobec bliskich i stosowania wobec nich bezstronnych wymogów moralnych wymaga odniesienia się do problemu doniosłości osobistej perspektywy, niezależności racji osobistych od bezstronnych oraz tego, kiedy mogą one przyjąć nad nimi priorytet. Wojciech Lewandowski - pracownik Katedry Etyki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Specjalizuje się w etyce i etyce stosowanej. Jest autorem książki "Przyszłość i odpowiedzialność. Problem uzasadnienia obowiązków moralnych wobec przyszłych pokoleń" (2015) oraz współautorem (wraz z M. Soniewicką) książki "Human Genetic Selection and Enhancement. Parental Perspectives and Law" (2019) oraz kilkunastu publikacji naukowych i popularnonaukowych wydanych w Polsce i za granicą.