eBook Czas zwyrodniały mobi epub

Gniew utracił dziś swój polityczny wymiar - nie można go już ująć w zbiorowe formy, nie można go ukierunkować na osiągnięcie konkretnego politycznego celu. Rewolucja - ukochany polityczny fetysz nowoczesności - stała się niemożliwa. Gdy ktoś wznosi ją dziś na swój sztandar, możemy być pewni, że chodzi mu o zabawę. Jest to rekwizyt, po który chętnie się sięga; kostium, w który przyjemnie jest się odziać, żeby poudawać, że dostępne jest nam wciąż to, co jest dla nas już niedostępne właśnie - bycie bohaterem na arenie Historii. Możliwość radykalnego buntu jest dla nas zamknięta, bo dzisiejszego gniewu nic już nie łączy z nadzieją na jakąś radykalną polityczną zmianę. A gniew bez nadziei to tylko pobrzękujący głucho resentyment, to autyzm wściekłości.

***

Wizje spełnienia ludzkiego powołania w dziejach? Eschatologiczne marzenia o raju na ziemi? Postęp Ducha? Nikt się już nimi nie interesuje, nikt też nie buduje nowych. Straciliśmy miarę, która wyznaczała nasze miejsce w Historii, mówiła nam, skąd wyszliśmy i dokąd zmierzamy. Nawet jeżeli utopijne czy antyutopijne sny filozofów były pasmem pomyłek, nawet jeżeli prowadziły do radykalizacji nastrojów społecznych, przemocy i rewolucji, sam fakt ich formułowania potwierdzał posiadanie przez naszą cywilizację takiego czy innego celu, do którego warto było zmierzać. Dziś takich wizji już nie ma. Żyjemy bez przyszłości - nasze kalendarze pokazują wciąż jeden i ten sam dzień.

***

W 1989 roku koło zębate Historii przestało się obracać. Wielka machina dziejów przestała mielić ludzkiego ducha, wypowiadając swoje ostatnie zaklęcie. Brzmiało ono: demokracja liberalna.

JAN TOKARSKI (ur. 1981) - filozof, historyk idei. Doktor nauk humanistycznych Instytutu Historii PAN. Autor książek Historie przyszłości. Wizje bolszewizmu w Rosji, 1917-1921 (2012) i Neokonserwatyści a polityka zagraniczna USA w nowym wieku (2006). Jeden z tłumaczy polskiego wydania Historii filozofii politycznej Leo Straussa i Josepha Cropseya. Stały współpracownik „Przeglądu Politycznego" i kwartalnika „Kronos", felietonista „Kultury Liberalnej". Publikował również m.in. w „Tygodniku Powszechnym", „Nowej Europie", „Dziejach Najnowszych", „Pressjach" i „Arcanach". Zajmuje się historią myśli politycznej oraz filozofią XX wieku.