Psychologia mas wobec faszyzmu

Wilhelm Reich (1897–1957) to bodajże najbardziej kontrowersyjny z badaczy naukowych w XX wieku, twórca teorii dyskusyjnych, by nie rzec – ekscentrycznych. Urodzony w Dobrzanicy (woj. tarnopolskie) w zamożnej rodzinie żydowskiej, studiował i pracował w Wiedniu, zajmując się psychoanalizą. W 1930 roku przeniósł się do Berlina i wstąpił do Komunistycznej Partii Niemiec, z której wykluczono go po publikacji książki „Psychologia mas a faszyzm” w 1933 roku. Po dojściu Hitlera do władzy emigrował do Norwegii (1939), a stamtąd do USA. „Psychologia mas” w obecnej wersji powstawała zarówno jeszcze przed 1933 rokiem, jak i później, aż do lat 40. XX wieku. Dlatego zawiera też nawiązania do późniejszej, słynnej koncepcji Reicha – teorii energii biologicznej, orgonu. Książka wbrew tytułowi jest rozprawą nie tylko z faszyzmem, lecz także z radzieckim komunizmem, a nawet z wszelką polityką w ogóle, którą Reich wywodzi jako zjawisko negatywne ze stłumienia orgonu w „masach pracujących”. Niezwykła terapia uwalniająca od ideologii za pomocą odpowiedniej „polityki seksualnej” nie zmienia faktu, że szeroka panorama ówczesnego życia politycznego i krytyka ideologii politycznej czynią z tej książki kanon lektury dla każdego zwolennika postpolityki. Reich drogo zapłacił za swoją niekonwencjonalną odkrywczość. Władze USA zakazały mu prowadzenia badań, skonfiskowały i zniszczyły materiały; za niestosowanie się do zakazów znalazł się w więzieniu, gdzie zmarł na atak serca. Również ta, niesłychana w dzisiejszych czasach, historia stanowi o szczególnym miejscu w dziejach nauki tego badacza – dla jednych szarlatana sprowadzającego deszcz „działem orgonowym”, dla innych geniusza wyprzedzającego epokę.