Historia filozofii politycznej. Część trzecia

Ktoś musi wskazać drogę. Ktoś musi stanąć na czele pielgrzymki. Ktoś musi ruszyć pierwszy. To musi być wielki człowiek. Naprawdę wielki człowiek. Kto to? Przedostatni artykuł w „Pielgrzymie Polskim”, wydrukowany na tydzień przed Wyjątkami z listu, nazywa się O przyszłym wielkim człowieku, a w nim słychać echo spotkania Konrada z Księdzem Piotrem w zakończeniu ósmej sceny trzeciej części Dziadów: „Będziemy wiecznie powtarzać rodakom, którzy sposobią się na dyktatorów, a przynajmniej na wodzów naczelnych, ażeby się nie uwodzili naśladownictwem, ażeby w Machiawelu ani w pamiętnikach Cezara, rewolucji francuskiej lub Napoleona nie brali jedynych prawideł postępowania. Tyle można z pewnością przepowiedzieć, że nasz przyszły wielki człowiek, Wojownik, do żadnego z dawnych nie będzie podobny” (Adam Mickiewicz). (Z rozdziału Adam Mickiewicz Krzysztofa Rutkowskiego). Dziś, kiedy Rosja podpaliła swego najbliższego sąsiada, widzimy lepiej, niż widać to było dawniej, jałowość paktów z Rosjanami. Oni są jak ogień, a ogień nigdy nie zrozumie pojęcia granicy, tego więc, że coś może stać na zewnątrz niego. W definicji ognia zawiera się dążenie do ekstensji. Ogień rozszerza się, dopóki go ktoś nie powstrzyma i nie zgasi. Aż do następnego pożaru. Heraklit i Rosja, Rosja i Heraklit, tak w nieskończoność, niestety. Zgoda z nimi to nieodpowiedzialne fantazjowanie, iluzja, usypianie. Co pozostaje? To samo, co dawniej. Jeśli ma się charakter, staje się do walki nawet w sytuacji beznadziejnej – również żołnierze liczniejszej armii przeciwnika boją się, gdy ktoś do nich mierzy z naprzeciwka. Dla innych, mniej zdecydowanych i bardziej bojaźliwych, przewidziano odmienne zajęcia (Z rozdziału 1863 Piotra Nowaka). Piotr Nowak WSTĘP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Simon Varga HEZJOD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  21 Friedrich Nietzsche FILOZOFOWIE PRZEDPLATOŃSCY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  31 Olga Śmiechowicz ARYSTOFANES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  147 Barbara Cassin SOFIŚCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  163 Georges Clemenceau DEMOSTENES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  185 George Santayana LUKRECJUSZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  241 Theodor Haecker WERGILIUSZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  271 Ernst Bloch JOACHIM Z FIORE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  341 Edward Sharwood Smith DANTE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349 Stuart Elden WILLIAM OCKHAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  371 Ernest Fraser Jacob MIKOŁAJ Z KUZY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 Alexander Wyclif Reed SIR THOMAS MORE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409 John William Allen JEAN BODIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  429 Piotr Nowak TADEUSZ KOŚCIUSZKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447 Magdalena Bąk JULIUSZ SŁOWACKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  461 Krzysztof Rutkowski ADAM MICKIEWICZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  477 Lucjan Siemieński JOACHIM LELEWEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  577 Piotr Nowak 1863 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  589 Filip Mazurkiewicz BOLESŁAW PRUS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  621 Piotr Nowak EDWARD ABRAMOWSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647 Andrzej Wawrzynowicz MARIAN ZDZIECHOWSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667 Maciej Zakrzewski ADOLF BOCHEŃSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 687 Jan Tokarski GEORGE ORWELL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705 Robert Pawlik ERIK PETERSON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 729 Ivan Dimitrijević ARNOLD GEHLEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  755 Jan Tokarski ERIC VOEGELIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 773 Jean?Claude Monod HANS BLUMENBERG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 797 Ivan Dimitrijević SERGIO QUINZIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  815 Ivan Dimitrijević REINHART KOSELLECK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  833 Piotr Nowak SYBIR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 849 NOTY O AUTORACH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 893 INDEKS OSOBOWY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 899