Pierwsza i ostatnia Wolność

Autor podejmuje tutaj tematy, których rozwinięcie odnajdziemy także w jego późniejszych pracach, pytania o naturę ludzkiego ja, o lęk i pragnienie, jako siły motywujące większość ludzkich działań, o relację pomiędzy tym, kto myśli, a samą myślą. Kluczową wydaje się być jednak jego koncepcja biernej uważności, która nie dokonuje wyborów, nie wartościuje, nie potępia, poprzestając na samej obserwacji. Taka uważna obserwacja jest według autora jedyną drogą do wolności, jaką może osiągnąć człowiek. Wolności od nawykowych działań, stereotypowego myślenia, uwarunkowań społecznych, kulturowych, od tego co znane, co jest przeszłością, a wreszcie wolności do życia tu i teraz.

Tylko będąc wolnym możemy dostrzec to, co rzeczywiste, to co jest, w przeciwstawieniu do niezliczonych ludzkich wyobrażeń na temat innych ludzi i rzeczy, tworzonych dla poczucia bezpieczeństwa i komfortu w świecie, którego nie rozumiemy.

"Najważniejsze dla nas jest zrozumienie, jak uwolnić się od wszelkiego uwarunkowania. Możemy oczywiście założyć z góry, że to jest niemożliwe, że ludzki umysł zawsze będzie jakoś uwarunkowany. Ale możemy również eksperymentować, dociekać i odkrywać... Ten, kto chce odkryć prawdę o sobie, musi podjąć taką próbę..."

"Porozumiewanie się jest sprawą niezwykle trudną, nawet pomiędzy ludźmi, którzy dobrze się znają. Może się zdarzyć, że użyję słów, którym ty nadajesz inne znaczenie. Zrozumienie przychodzi wówczas, kiedy ty i ja spotykamy się jednocześnie na tej samej płaszczyźnie i jest możliwe tylko wtedy, gdy łączy nas prawdziwe uczucie, takie jak między mężem i żoną albo bliskimi przyjaciółmi. To jest prawdziwa komunia. Natychmiastowe zrozumienie wydarza się wtedy, kiedy spotykamy się jednocześnie na tej samej płaszczyźnie".