Legalno¶æ i prawomocno¶æ

W tych rozwa¿aniach nad konstytucj± weimarsk± Carl Schmitt (1888–1985), najs³ynniejszy w XX wieku – i najbardziej kontrowersyjny z racji epizodu nazistowskiego – niemiecki filozof prawa i konstytucjonalista, demaskuje w rzeczywisto¶ci organiczne niedomogi demokracji jako takiej. Krytyka jest przenikliwa i dla demokratów bolesna. System demokracji parlamentarnej ze swoim formalizmem „legalno¶ci” mo¿e rodziæ nader niemi³e konsekwencje: wyklucza prawo do oporu, potrafi legalnie zdelegalizowaæ wszelk± mniejszo¶ciow± opozycjê i przeg³osowaæ najbardziej niedorzeczne przepisy. Jest dora¼ny, uzale¿niony od aktualnej wiêkszo¶ci i od „woli ludu”, który podczas referendów reaguje spontanicznie. Legalno¶æ nie potrzebuje ani nawet nie chce ¿adnego „legitymizowania”. Jej „prawomocno¶ci±” jest legalizm rz±dz±cego prawa. Antylibera³owie jak Schmitt upatruj± w tym deficytu prawomocno¶ci. Z prób „nape³nienia” ni± systemu wszak¿e rodzi³y siê, jak wiemy z historii, inne demony. Ksi±¿ka zosta³a napisana w 1932 roku, przed przejêciem w³adzy przez Hitlera, i stanowi z tego wzglêdu niezwykle wa¿ny i znamienny dokument rzucaj±cy te¿ ¶wiat³o na samo zaanga¿owanie Schmitta w 1933 roku (ideologia nazistowska wystêpuje tu jako jedna z wielu i nie widaæ oznak jej preferowania). Nieco z³o¶liw± puent± wszystkich tych dyskusji jest fakt, ¿e konstytucja weimarska z 1919 roku przetrwa³a ca³y okres nazizmu, a zast±pi³a j± (1949) konstytucja oparta na takich samych demokratycznych zasadach.